چکیده

در این مقاله تعریف اهمیت و پیشینه روابط انسانی ، مهارتهای سه گانه مدیریت ، نقش مدیر در برقراری این ارتباط ، حفظ و اعتدال آن ، نکات مهم موانع روابط انسانی و ارائه راه کارهای آن به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است.

 مقدمه:

امروز محیط های کاری به سرعت قابل توجهی در حال تغییر و تحول اند و به همین علت یک مدیر اثر بخش علاوه بر نظم و انضباط ، باید از مهارت بسیار زیادی در درک نیازهای اولیه افراد و رفتار آنها در محیط کار برخوردار باشد. جلب توجه و تعهد، پرورش استعدادها ، ایجاد انگیزه و اثربخشی افراد مستلزم برقراری ارتباط های باز و ایجاد اعتماد متقابل میان مدیران و کارکنان است.

با داشتن اصول بنیادی روش های مدیریت موفق، می توان بر افرادی که با شما کار می کنند برتری قابل توجهی پیدا کنید. برای رسیدن به هدفهای سازمانی باید نیازهای افراد را درک کرد. مهارت در این کار انگیزه لازم را در آنان ایجاد خواهد کرد.

در این مقاله با توجه به اهمیت موضوع ، به بررسی روابط انسانی و موانع آن در برقراری روابط انسانی و ارائه راهکارهایی برای انجام آن می پردازیم به امید آنکه مفید واقع شود.

اهمیت و پیشینه :

وجود «روابط انسانی» درسازمان های آموزشی ومدارس موجب افزایش روحیه مطلوب ومثبت کارکنان واعضای سازمان می شود.روابط انسانی انقدر اهمیت داردکه بسیاری ازصاحبنظران علم مدیریت وسازمان، مدیریت را علم، هنر وفن برقراری ارتباط با دیگران وانجام کار توسط آنان می دانند. به عنوان مثال «ماری پارکر فالت» مدیریت را هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران تعریف کرده است.

بر این اساس می توان گفت که سابقه «روابط انسانی» به سابقه تمدن بشری مربوط می شود. ولی از نظر علمی و از جهت دانش مدون و سازمان یافته بشری دانش روابط انسانی پدیده ای تازه و جدید می باشد.

در گذشته تصور می شد که منابع مادی و مالی بیشترین اثر را بر رضایت و علاقه مندی افراد در محیط کار و در نتیجه بر بالا رفتن تولید و کارایی دارد. 

اما بعدها تحقیقات نشان دادند که برقراری روابط انسانی، وجود دوستانه، مشارکت ، پذیرش و اعمال روش های انسانی اثر عمیقی بر رضایت شغلی افراد و در نتیجه تولید و کارایی دارد.

از سوی دیگر در نظریه های سازمان و مدیریت از نظر مراحل تاریخی پس از نظریه های مدیریت علمی «فردریک تیلور » و نظریه مدیریت اداری (نظریه کلاسیک سازمان) «هنری فایول»که به ساختار سازمان و جنبه های رسمی، کلی و مادی سازمان توجه داشتند، « نظریه روابط انسانی» یا « نهضت روابط انسانی» مطرح شده است. نهضت روابط انسانی با کشف اهمیت ، شأن و جایگاه انسان در سازمان ها موارد زیر را مورد تاکید قرار داده است:

- احساسات ، نگرشها و نیازهای اجتماعی کارکنان

- اهمیت و نقش روابط غیر رسمی میان اعضای سازمان

- اهمیت هنجارهای رفتار گروه های غیر رسمی سازمان اهمیت عوامل فوق در بهبود عملکرد سازمانی و تحقق هدفهای گروهی و سازمانی نهضت روابط انسانی (مطالعات هاثورن).

یافته ها و نتایج مطالعات هاثورن و نظریه التون بیو را می توان به شرح زیر خلاصه نمود:

1-ضرورت توجه به شأن و حرمت کارکنان در سازمان

2-توجه به روابط غیر رسمی افراد در سازمان

3-استفاده از نظرات افراد و مشارکت دادن آنها در تصمیم گیری

4-ایجاد شرایط برای امکان بروز خلاقیت و نوآوری

5-ایجاد و هماهنگی میان هدفهای افراد و گروهها و هدفهای سازمان

6-توجه جدی به نیازهای روانی و اجتماعی افراد در سازمان

7-پرهیز از اجبار و تحمیل در سازمان برای انجام وظایف

8-دادن آزادی عمل به کارکنان برای انجام وظایف

9-ایجاد محیط مناسب و زمینه ساز برای رضایتشغلی کارکنان

با توجه به نکات فوق لازم است برای نشان دادن اهمیت و نقش روابط انسانی در سازمان اشاره ای مختصر به مهارتهای مدیران به ویژه مهارت انسانی شود.

مهارتهای سه گانه مدیریت:

رابرت کاتز (1955) از صاحبنظران مدیریت با مطالعه و بررسی رفتار اداری، سه نوع مهارت را که برای مدیران مورد نیاز است شناسایی کرده است:

1- مهارت فنی2- مهارت انسانی 3- مهارت ادراکی.

1- مهارت فنی : منظور از مهارت فنی، توانایی و کارایی در فعالیتی است که انجام آن نیازمند به روشها، تکنیکها و ابزار و وسایل ویژه ای باشد.

2- مهارت انسانی: منظور از روابط انسانی توانایی مدیر در کار کردن موثر با دیگران و ایجاد محیط و موقعیت مناسب عاطفی، روانی و اجتماعی برای سعی و تلاش گروهی است ، در این شرایط مدیر خود از آرامش، سلامت و امنیت روانی و اعتماد به نفس برخوردار است و سعی در شناخت و احترام به نظرات، عقاید و احساسات دیگران و تأمین امنیت روانی و محیطی آرام و مناسب برای آنان دارد.